kerkklok.

Prachtig toch, die Romeinse cijfers op de klok van de Grote Kerk?
Maar is het je ooit opgevallen dat het cijfer vier verkeerd is geschreven?
Dit is te lezen op de website indebuurt.nl.
Inderdaad het was me nooit echt opgevallen, misschien wel omdat je niet anders weet.
In mijn kindertijd was de klok op de kerk belangrijk om te weten hoe laat het was.
En inderdaad ook op die kerkklok waren de cijfers net als die van de Grote Kerk in Amersfoort geschreven als Romeinse cijfers.
Officieel hoort het cijfer vier geschreven hoort te worden als ‘IV’,
op de klok zie je toch echt duidelijk ‘IIII’ staan.
Ook op een horloge met Romeinse cijfers, is de kans groot dat de wijzerplaat een ‘IIII’ toont.
Ook klokken op monumenten hebben meestal een ‘IIII’ staan in plaats van ‘IV’.
Er worden Vier verklaringen gegeven, ik voeg er een vijfde aan toe:
1. Het was goedkoper om vier keer een I te laten maken.
Voor een klok heeft men dan nodig: twintig keer I, vier keer V en vier keer X.
Dat was met een mal goedkoper te smelten dan als er een oneven aantal gemaakt moest worden.
2. Als men snel leest, is ‘IIII’ makkelijker leesbaar dan ‘IV’.
Een ondersteboven ‘IV’ lijkt namelijk heel erg op ‘VI’; het getal voor zes.
3. Esthetische redenen, het is mooier om de wijzerplaat te verdelen in drie gelijke delen.
De uren een tot en met vier zijn allemaal I’s, de uren vijf tot en met acht bevat de V’s en de uren negen tot en met twaalf hebben de X’s.
4. De oude Romeinen gebruikten de aanduiding ‘IV’ liever niet, omdat ze de beginletters van de naam van de Romeinse oppergod IVPITER vormden.
5. In de tijd dat de kerken met klok werden gebouwd, was de maatschappij heel anders dan de huidige tijd.
De kerkklok had een maatschappelijke functie om de tijd af te lezen, een horloge was niet voor de kleine man.
Je kunt ervan uitgaan dat in die tijd er veel laaggeletterdheid was.
Het gevolg was dat men niet goed instaat was de klok op de juiste manier te kunnen lezen.
Stel men kijkt naar de vijf, dan staat er link en recht de letters ‘IV’.
Dan is de kans groot dat men ‘IV’ als ‘VI’ (punt 2).
Hoe dan ook, de ‘IV’ zal altijd als een ‘IIII’ worden uitgevoerd omdat het nu eenmaal traditie is.


klok onze lieve vrouwe kerk Amersfoort.

klok Sint-Joriskerk Amersfoort.

Ook op een horloge met Romeinse cijfers.

20 gedachten over “kerkklok.”

  1. Pingback: bij de tijd | van koninklijk tot knettergek

  3. willyduvel

    Dat is wel heel sterk Hans knap gezien zelf nooit opgelet Weet Jij ook hoe de romeinen een zero of nul zoals men hier zegt schreven of gebruikten ze die niet ?? Schiet me nu te binnen na dit te zien Groetjes

  6. rietepietz

    Ook bij mij nooit eerder opgevallen, heel belangrijk is het ook niet omdat het eigenlijk meer om de plaatsbepaling gaat. Je hebt ook wel klokken waar de cijfers vervangen zijn voor puntjes, wat dikkere punten of toch een cijfer op de “kwartierplaatsen”, maar toch weten we dan precies hoe laat het is.

    1. Ferrara

      Ik heb je stuk nog eens aandachtig gelezen. Staat de vijf voor de duidelijkheid ondersteboven? Dat zou voor de verklaring die jij over de vier geeft dan eigenlijk niet nodig zijn, of zie ik dat verkeerd.

      1. Ferrara

        Ik heb je reactie op mijn blog per ongeluk verwijderd. Ik geef daarom hier maar een antwoord. Het was me nooit opgevallen dat de cijfers met de bodem naar het centrum van de klok staan. Ga ik dus op letten. Weer wat geleerd.

  13. John

    Is me nooit opgevallen eigenlijk, ook nooit opgelet. Ik vind de tijd niet zo belangrijk dus kijk niet vaak op een kerkklok.

  15. Karel

    weer wat geleerd , zal het komen omdat ik altijd naar het metselwerk en glas in lood ramen kijk 🙂 dat het me nooit opviel 🙂

Reacties zijn gesloten.